Tekke kayalıklardan oluşan sağlam bir temel üzerine, Buna nehrinin sağ yakasına kurulmuştur. Tekkenin üzerinde 240 metre uzunluğunda bir kaya örtüsü uzanmaktadır. Bu kayalığın tepesinde Styepan Vukçiç-Kosaça’nın kalesi bulunmaktadır. Bu mimari kompleks yüzyıllar boyunca bir çok defa düşen kayalardan ötürü hasar görmüştür. Tekkenin üstünde sarkan kayalıkların çatlaklarında yetişen ağaçlar bu hasarların oluşmasına yol açmaktadır. Tekkenin bu olaylar yüzünden 1716, 1871, 1923, 1949, 1951, 1972 ve 2011 yıllarında yeniden restore edildiği bilinmektedir.

Tekkenin amacı ilk kullanım amacı olan zikr faaliyetlerini yerine getirebilmektir. Misafirhanin ise gelen misafirleri karşılayarak tamamen geçici bir amacı bulunmaktadır.

Tekkenin kompleksinde sırasıyla bulunan yapılar: En önde tekke yüksekliğinde bir bina, onun arkasında daha küçük bir bina ve onun yanında ise kubbeli bir cami bulunmaktaydı. Bu yapıların devamındaşu anda da mevcut olan yapılarbulunmaktaydı: Bunlar, Sarı Saltuk ve Açık-Başı türbesive tekkenin kendi yapısıdır. Bütün bu beş yapı kendine özgü bir mimari yapıyı oluşturmaktaydı.

Kompleksin 1952’de restorasyon sırasında Bosna Hersek Kültür Eserlerini Koruma Enstitüsü,tekke dışında diğer binaların kalıntıların tümünü, bulunamayacak şekilde yerin altında kalmıştı. Tekkesinin mimari açıdan yapısı, uzmanlarca yapılan analizler sonrasında, 2012 yılında yıkılan kompleksin binaları restore edilmiştir.

Blagay tekkesi mimari kompleksin son rekonstrüksiyonu

Mostar’da Mostar Köprüsü’nün imarından sonra Mostar’a has bir boşnak müslüman sembolu ve dünyaca tanınmış bir ulusal anıtı olan Blagay Tekkesi’nin yeniden onarılmasına sürecin başlatılması önemli ve gerekli görülmüştür.

2003 yılında Mostar İslam Birliği Meclisi, bugünkü tekke binasının yanındaki yapıların yeniden inşası için ilk ön tasarım projesini yaptırdı.

Arkeolojik kazıları 2008 – 2011 yılları arasında yapılmıştır.

Prof. Dr. Amir Pasic jeodezik filimlerle, fotoğrafları ve arkeolojik araştırmaları bilgisayar teknolojisinin yardımıyla, tüm kompleksin rekonstruksiyonu için proje hazırladı. Üç katlı tekkenin ana binası, zemin kattaki avluya erişim sağlar ve aynı zamanda misafirhaneye diğer mekanları bağlar.

Tekkenin mimari özellikleri

Bilinen ikinci önemli bir restorasyon 1851’de yapılmıştır.

Restorasyon çok büyük ölçekli ve tam o dönemin mimari özellikleri ve ruhu göz önüne alınarak yapılmıştır. Bina daha sonra bazı türk-barok mimari karışımı özelliklerini aldı ve Bosna-Hersek’te bu tarzda yapılmış anıtlarından nadir bir örneğini temsil eder.

Bazı dekoratif ürünleri, semahanenin çok renkli tavanı ve kapısı, altında ahşap teslim taşı yapıldığı ön cephe üzerindeki oval çatı ile şu anda mevcut Blagay Tekkesi binası birçok barok özelliğini taşımaktadır. Ancak barok süslemeler, sadece geleneksel tarzda inşa edilmiş mevcut binaya eklenmiştir.

Tekkenin iç mekanı sözkonusu olunca o kutsal geometrinin tüm ilkelerine uygun olarak düzenlenmiş, her parçası ayrı bir gerekçe ve açıklama gerektirmektedir. Ayrıca, tekkedeki her detay, kendine has kesin tanımlanmış sembolizmi içermektedir. Kısmen bu tarzdaki sufi bir sembolizmi takip etme, özellikle son iki rekonstrüksiyonda vazgeçtiği gibi görünmektedir.

Zikir

Ruhaniyete işaret ettiğinde, zikir, „hatırlamak“ ve „anmak“ manasına gelmektedir. Dini bir terim olarak özel solunum ve fiziksel hareketler eşliğinde yüksek sesle veya içten belirli bir ritme göre belirlenmiş sözlerle „Allah’ı yüceltmek“ manasına gelmektedir. Bu gelenek Kuran-ı Kerim’deki 33. Sürenin, 41. ayetini temel alınarak oluşturulmuştur.

„Ey iman edenler! Allâh‘ı çok zikredin.“ Ayrıca Peygamber Efendimizin bir hadisinde de: ‚‘Allah‘ın ismini zikredipte melekler tarafından etrafı sarılmayan ve Allah‘ın merhametiyle örtülmeyen kimse yoktur, yüce Allah onunla birlikte olanlarla onları hatırlamaktadır‘‘ buyrulmaktadır.

Zikir, çokça tekrarlanan bazı söz ve ifadelerden oluşur:

• La ilahe illallah, (Allah‘tan başka ilah yoktur),
• Subhanallah, (Allah noksan sıfatlarından uzaktır),
• Al-hamdulullah, (Allah’a hamd olsun),
• Bismillah (Allah’ın adıyla),
• Lillah, (Her şey Allah’a aittir),
• Allahu ekber, (Allah herşeyin üstündedir),
• Estagfirullah, (Ben Allah’tan af dilerim),
• Ve Allahın 99 ismi zikredilmektedir.

Manevi ilahiler de bu geleneğin bir parçasıdır. Bütün dervişler tarikatın belirlediği programa göre bu halkalara katılmak zorundadırlar. Belirlenen sözlerin haricinde, dervişler, Kuran-ı Kerim’den ayetleri de okumak ve tekrar etmektedirler.

Hersek bölgesinde tekkeler

Tam nerelerde ve kimler tarafından inşa edildikleri kesin olarak bilinmemekle beraber Hersek bölgesinde Osmanlı İmparatorluğu saltanatının ilk yıllarında onlarca tekke inşa edilmiştir. Mostar şehrinde üç, Blagay’da bir, Nevesinye’de üç, Lyubinye’de ise iki tekke olduğuna kesin bilinmektedir.

Halk geleneğine ve efsaneye göre Hersek’te ilk tekke Bileça’da, 1386 yılında inşa edilmiştir. Buna üzerindeki Blagay tekkesi Saraybosna’daki Hacı Sinan tekkesiyle beraber, Bosna-Hersek’in en eski ve en güzel korunmuş tekke olarak görülmektedir.

Buna Kaynağı

Buna Kaynağı Avrupa’nın en büyük kaynak suyu (pınarı) olarak kabul edilir. Bir saniyede 30 metreküp su verir. Yüksek uçurumlu tepenin eteğindeki mağaranın derinliklerinde çıkan suyun yeri özellikle ilginçtir.

Kaynak deniz seviyesinden 64 metre yüksekte olup Neretva nehrine dökülen Buna’nın akışı toplam 9 km uzunluğundadır. Buna kaynağın asgari su kapasitesi saniyede 3.7 metreküp iken maksimumu saniyede 320 metreküpü aşmaktadır.

Derviş Zikri

İkinci Dünya Savaşı’ndan önce Blagay’da tasavvufa olan ilgi neredeyse tamamen ortadan kaybolmuştu. Yakın tarihte isimleri belli olan bir kaç kişi bu geleneği devam ettirebilmiştir.

Tekkenin restore edilmesiyle birlikte özellikle Bosna-Hersek’teki son savaştan sonra zikre olan ilgi de giderek artmaya devam etmiştir. Bugün dervişlerin iki grubu (halkası) haftada üç defa zikri gerçekleştirmektedirler.

Blagay Derviş Mevlidi

Ortaçağ geleneğindeki Bogomil duaları ve İslamdaki dua adetleri üzerinde erkekler ve kadınlar, yetişkinler ve gençler baharda toplandıkları dua yerlerinde hem bu dünya hem de ahiret iyilikleri için Yüce Allah’a dua ederler. Buna nehri kenarında Blagay tekkesindeki geleneksel derviş mevlid programı böyle bir gelenek üzerine inşa edilmiştir.

Blagay’daki bu dua yeri nehir kaynak kenarında, dağ zirvelerinde, özel kişilerin mezarlarında, coğrafi ve doğal manzaralardaki toplama geleneğini ve tarihte bu yerle ilgili önemli olayları bir araya birleştirmektedir. Buna kaynağındaki bu dua yeri Bosna Hersek müslümanların İslamla, kendi geçmişleriyle, bu bölgenin tarihine damgasını vuran kişilerle olan en güçlü bağlarını temsil etmektedir. Blagay kompleksindeki bu dua yeri Riyaset’in takvimine göre Ayvaz Dede şenliklerinden sonra gelen en önemli ikinci dini etkinlik ve dua yeridir. Mevlidin tarihi geleneksel olarak Mayıs ayının ikinci cumartesi olarak sabit kılınmıştır.